Giriş
Küresel halk sağlığı sorunlarının başında gelen çocuk istismarı, zihinsel ve fiziksel refah ile psikososyal gelişim üzerinde uzun vadeli ve zararlı etkilere sahiptir. Şiddetli istismara maruz kalan çocuklar sıklıkla koruyucu aile yanına yerleştirilir ve bir grup olarak, önemli ruh sağlığı sonuçları geliştirme açısından özellikle yüksek risk altındadır. Çocukluk dönemindeki istismar davranışları, ergenlik ve yetişkinlikte önemli bilişsel gecikmeler ve akademik başarısızlıkla ilişkilendirilmiştir. Çocukların sağlığını ve geleceğini korumak için önleme yöntemleri ve müdahaleler şarttır. Ancak, çocuklara kötü muamele olasılığını artıran süreçler hala tam olarak anlaşılamadığından, en başarılı önleme yaklaşımlarını bulmak hala zordur.
Çocuk İstismarının Sonuçları ve Potansiyel Çözümler
Çocuklara kötü muamele vakaları, çeşitli sosyoekonomik ve diğer nedenlerle her yıl artmaktadır. Sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde 1000 çocuk başına 9,1’lik kanıtlanmış istismar yaygınlığı ile yılda 3,5 milyon çocuğun istismara uğradığından şüphelenilmektedir (Zeanah & Humphreys, 2018). Örgütsel gelişim sistemi, çocuk istismarının sonuçlarına ilişkin çalışmaların çoğu için önemli bir rehberlik kaynağı olarak hizmet etmiştir. Sonuç olarak, zorlukların belirli yaş ve aşamalarla ilgili olduğu ve yaşam gelişimi sırasında adaptasyon için hala çok önemli olduğu düşünülmektedir. Erken bakım verme deneyimleri, mevcut ve gelecekteki ilişkilerin kalitesini etkiler çünkü çocuklar erken bağlanma ilişkilerine dayalı içsel çalışma prototipleri oluştururlar. İhmal ve istismara uğramış çocuklar, aldıkları patolojik bakım ve kötü bir benlik imajı nedeniyle etkileşimlerin mevcudiyeti ve güvenilirliği hakkında olumsuz beklentilere sahip olabilirler.
Çocuk istismarını ve biçimlerini anlamak için gözlemlenen davranışın çeşitli örüntülerini incelemek yerinde olacaktır. Belirli risk faktörleri mevcut olduğunda çocukların istismara uğrama olasılığı daha yüksektir. Çocuk istismarı için potansiyel bir risk, aile üzerindeki her türlü baskı olabilir – yoksulluk içinde çocuklarını istismar eden ebeveynlerin en büyük nedenlerinden biri. Stres, çocukların adil olmayan yargılara maruz kalmasına neden olarak ebeveynlerin aile üyelerini fiziksel ve duygusal olarak istismar etmesine yol açabilir. Çocuk istismarı, ebeveynlerden birinin ya da her ikisinin uyuşturucu ya da alkol bağımlılığına sahip olduğu işlevsiz ailelerde sıklıkla görülmektedir.
Cinsel, fiziksel, duygusal, zihinsel, kültürel ve ekonomik istismar gibi sınıflandırmalar vardır. Bir çocuk, sözlü taciz gibi suç teşkil eden bir eyleme ya da ebeveynlerin kendilerine ilgi göstermemesi gibi ihmal içeren bir eyleme ya da bazen her ikisine birden maruz kaldığında duygusal istismara uğramış olur. Duygusal istismar sıklıkla yetersiz duygusal veya besleyici bakım, sık veya şiddetli evlilik içi şiddete maruz kalma, uyuşturucu veya alkol kullanımının teşvik edilmesi ve hem hane içinde hem de dışında akranlardan sosyal dışlanma gibi diğer ihmal veya istismar türleriyle bağlantılıdır. Ergenlik döneminde ihmal, duygusal istismar ile içe yönelim ve dışa yönelim davranış sorunları arasında güçlü bir ilişki vardır. Duygusal çocuk istismarı ve bu tür bir manipülasyondan kaynaklanan kalıcı olumsuz davranışlar üzerine yapılan araştırmalar, psikolojik kötü muameleye maruz kalan gençlerde madde bağımlılığı sorunlarının ortaya çıkmasıyla ilişkilendirilmiştir (Strathearn ve ark., 2020). Çocukluk döneminde duygusal istismar ve ihmal, 14 yaşındaki ergenler arasında çoğunlukla alkol ve tütün kullanımıyla ilişkilendirilmiştir.
Okşama, pornografik fotoğraflar sergileme ve reşit olmayan birine kendini teşhir etme gibi farklı davranışlar, diğer cinsel istismar biçimlerine örnektir. Travma geçiren çocuklar depresyon, anksiyete, kompulsif davranışlar, düşük benlik saygısı, öfke ve yalnız kalma korkusu gibi davranışsal tepkiler gösterebilirler. Bir diğer tür olan fiziksel istismar, çocuğun fiziksel zarar görmesiyle sonuçlanan davranışları ifade eder. Dış yaralar ya kasıtlı olarak ya da kazara meydana gelir; ancak çocuğu disipline etmek veya belirli bir davranışı fiziksel olarak evcilleştirmek amaçlanır. Strathearn ve arkadaşları (2020), ihmal ve istismarın bağışıklık sistemini önemli ölçüde etkilediğini ve daha sonraki yaşamda uyuşturucu kullanımı veya korunmasız seks gibi tehlikeli davranışların olasılığını artırdığını öne sürmektedir. Yetişkinlerde kronik ağrı sorunları da mevcuttur – fiziksel istismar agresif veya yasadışı tepkilere neden olur. Kötü muameleye maruz kalan bir çocuğun ailesinden güçlü bir ayrışma geliştirmesi ve hayatının ilerleyen dönemlerinde fiziksel istismarda bulunması daha olasıdır.
Gelişimsel psikopatoloji, çocuklara kötü muamelenin altında yatan nedenleri ve uzun vadeli etkilerini anlamak için teorik bir temel sunarak müdahale için önemli gelişimsel aşamaların belirlenmesini kolaylaştırır. İstismarın sıklığına katkıda bulunan çok sayıda faktör göz önüne alındığında, basit çözümler muhtemelen yetersiz kalacaktır. Yoksulluk, aile içi ve kişiler arası şiddet ve ebeveyn travma deneyimleri gibi birlikte ortaya çıkan sorunlar ele alınırsa, müdahalelerden başarılı sonuçlar elde etme olasılığı artacaktır. İstismar, performansın duygusal, sosyal ve fiziksel yönlerini etkilediğinden, olumlu gelişimsel yörüngelerin şansını artırmak için erken müdahale çok önemlidir.
Eyalet düzeyinde, çocuk koruma sistemi tipik olarak ihbar hattı iddialarını ele alan ayrı bölümlerden oluşur. Bu birimler istismar iddialarını araştırır, istismar bulgusu kanıtlanmış ailelere çocukları almadan hizmet sağlar ve ebeveyn hakları sona erdikten sonra çocukları koruyucu aileye yerleştirir. Aynı zamanda, çocuk korumaya odaklanan mahkemeler farklı eyaletlerde çocuk, aile ve bağımlılık mahkemeleri olarak bilinmektedir. Çocuğun yüksek yararı göz önünde bulundurulur, ancak mahkeme çeşitli durumlarda ebeveyn haklarına öncelik vermez. Akıl sağlığı uzmanları, çocuklar için neyin en iyisi olduğu konusunda ifade vermek üzere tanık olarak getirilebilir ve onlara acil ve uzun vadeli ihtiyaçlarını ele alma şansı verir.
Çocuklara kötü muamelenin ilk yıllardaki etkilerini önlemek ve tedavi etmek için, birincil ve tutarlı bir ilişkisel yönelime sahip müdahaleler oluşturulmuştur. Toth ve Manly’ye (2018) göre, bunlar arasında değiştirilmiş Steps Toward Effective Enjoyable Parenting programı, Attachment, Biobehavioral Catch-Up, Promoting First Relationships ve Child-Parent Psychotherapy (CPP) yer almaktadır. CPP, yaşamın ilk beş yılında ebeveynlerin farkındalığını, duyarlılığını ve çocukların ihtiyaçlarına yanıt vermesini teşvik etmek için destekleyici bir ortam sunmaktadır. CPP, çocuklarını istismar eden birçok aile üyesi aynı zamanda kişisel travma ile de uğraştığından, bakım verenler ve çocuklardaki travmayı çözmek için uygun kabul edilir. Ailelerin yaşayabileceği stres faktörlerine ve engellere duyarlı işbirlikçi bir terapötik yaklaşım oluşturmak, sosyoekonomik çevreyi ve ailenin inanç ve değerlerini anlamayı gerektirir.
Sonuç
Çocuk istismarı, özellikle de psikolojik istismar, ergenlik ve genç yetişkinlik boyunca devam eden çeşitli zararlı uzun vadeli sağlık ve gelişimsel etkilerle bağlantılıdır. Fiziksel istismar ayrıca sosyal ve ekonomik statüyü düşürerek, sıkıntıdan kaynaklanan ihmal veya kötü muamele olasılığını artırır. İstismarcı ebeveynlerin çocukken ihmal veya istismara maruz kalmış olma ihtimali yüksektir. Çocukken istismar veya ihmale maruz kalan kişiler, daha sonra başkalarını mağdur etmeye veya çocuklarını benzer durumlara sokmaya daha yatkındır. Çeşitli sosyal düzeylerde çeşitli müdahale stratejileri vardır. Bununla birlikte, çocuk-ebeveyn psikoterapisi, sorunları erkenden ele almak ve hem çocukların hem de yetişkinlerin travmalarına çözüm sağlamak için temel yaklaşımlardan biri olarak kabul edilebilir. Bununla birlikte, pek çok çocuk istismara uğramaya devam ettiğinden, olumsuz gelişimsel yörüngelere ve yetişkinliğe kadar sürebilen sağlık etkilerine yol açtığından, hala başarılması gereken çok şey vardır.
Referans Listesi
Strathearn, L., Giannotti, M., Mills, R., Kisely, S., Najman, J. & Abajobir, A. (2020). Long-term cognitive, psychological, and health outcomes associated with child abuse and neglect. Pediatrics, 146(4): e20200438. Web.
Toth, S. L., & Manly, J. T. (2018). Developmental consequences of child abuse and neglect: Implications for intervention. Child Development Perspectives. Web.
Zeanah, C. H., & Humphreys, K. L. (2018). Child abuse and neglect. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 57(9), 637–644. Web.
